My Motivation Quote


"It is no use saying, 'We are doing our best.' You have got to succeed in doing what is necessary." ~ Sir Winston Churchill


Friday, November 8, 2002

"Demet e turizimit masiv" - Gazeta Shekulli 08/11/2002

Ne mbledhjen e fundit te KRRTRSH-se vec vendimit per prishjen e objekteve pa leje u diskutua edhe mbi te ardhmen e turizmit ne Shqiperi. Gjeja qe me beri me shume pershtypje nga gjithcka qe u vendos ne te ishte thenia e z.Kryeminister qe bregdeti i Adriatikut do te destinohet per turizmin masiv kurse ai i Jonit per turizmin e elites.
Dua te shpreh mendimin tim vetem mbi keto dy koncepte pa u shperndare ne vendimet e tjera qe u moren aty te cilat jane po ashtu per tu diskutuar.

Se pari eshte per tu pergezuar fakti qe me ne fund po i kushtohet vemendje turizmit shume kohe me para se te filloj sezoni i tij.

Turizmi eshte industria me e madhe ne bote dhe efektet e tij ne ekonomine e nje vendi jane po aq te medha. Nga ana tjeter pervec efekteve pozitive (kryesisht ekonomike) turizmi shoqerohet me efekte negative po kaq te medha, si demtimi i ambjentit, i kultures, probleme sociale etj.
Te gjitha keto e kthejne ne zhgenjyes endrren e zhvillimit nepermjet turizmit, nese nuk kontrollohen ose me sakte nuk parandalohen ne kohe.

Prej kohesh dega kryesore e ekonomise sone ka qene agrikultura. Se fundi ne po behemi gjithmone e me te vetedijshem per rendesine qe mund te zere turizmi ne ekonomine shqiptare. Duke qene akoma ne fazat e para te ndergjegjesimit mbi rendesine e turizmit, kjo dege nuk e ka arritur akoma fazen e mbivleresimit, pra te konsiderimit te saj si “zgjidhja e te gjitha problemeve tona”. Pra duhet patur kujdes qe ne makronivele, turizmi te nderthuret me deget e tjera te ekonomise qe te eleminojme varesine nga nje dege e vetme.

Le te shikojme me ne brendesi zhvillimin e vet turizmit ne vendin tone.
Sic e dime zhvillimet e deritanishme ne turizmin tone kane qene kaotike, pa respektuar ligjet e duhura dhe te pa kontrolluara nga shteti. Gjithsesi nje faktor pozitiv qe duhet permendur eshte se keto zhvillime kaotike nuk jane shtrire ne permasa alarmante ne te gjithe vendin por vetem ne disa pika te nxehta te tij, kryesisht Durres, Vlore dhe Sarande.
Kjo me ka mbajtur gjalle optimizmin se edhe ky moszhvillim i deritanishem i turizmit tone ka anen e tij pozitive, pasi eshte me e lehte te zhvillosh dicka te mire atje ku nuk ekziston ndonje forme zhvillimi, sesa te rikrijosh dicka te mire atje ku e keqja i ka dhene efektet e veta ne ambjen dhe ne shoqeri.

Por kohet e fundit politikanet tane (qe per cudi vazhdojne te vendosin per fatet e ketij vendi ne cdo sektor te tij, duke mosperfillur mendimin e specialisteve) vendosen qe te bejne ndarjen me thike: bregdeti i Adriatikut te jete i masave kurse ai i Jonit i elites!!! Sipas nje llogjike te tille i bije qe 2/3 e bregdetit tone te jene te destinuara per turizem masiv!!!
Kjo te ben edhe te mos jesh me entuziast per vendimin e prishjeve te fundit...Te pakten per momentin kemi vetem disa pika problematike. Ndersa me kete masivizim ju doni te ktheni te gjithe bregdetin te tille!
Se kush jane efektet e nje turizmi masiv besoj qe te gjithe qe kane pak njohuri ne turizem, i dine. Nese doni te beni nje gje te tille, pas disa vjetesh do te na duhet te prishim 100-fishin e ketyre qe ju doni te prishni sot.
A ju ka shkuar ndonjehere ne mendje qe te pyesni edhe te interesuarit direkt ne keto zona, banoret dhe investitoret vendas nese jane dakort me kete lloj ndarje? Kur do fillojme te mendojme me shume se per sezonin e ardhshem turistik?
Per te percaktuar te ardhmen e zonave turistike behen studime te detajuara dhe merren parasysh shume faktore. Si mund te besoj se ky vendim i juaji eshte “i studiuar mire” kur nderkohe dhe i vetmi masterplan per zhvillimin e ketyre dy zonave myket sirtareve te Ministrise dhe askush nuk flet per zbatimin e tij?
Ju lutem, para se te merrni vendime te tilla radikale, beni nje pushim te shkurter, dhe mendoni te gjitha pasojat.
Shqiperia eshte nje vend shume i vogel, dhe deri tani mese i ndotur ne shume zona. Mos merrni vendime per vdekjen edhe te zonave te tjera te paprekura!
Ne kete rast do isha me i kenaqur qe ato te liheshin ne formen e tyre primitive, sic i ka bere natyra, dhe ne ti ktheheshim agrikultures pa menduar per turizmin.
Te gjithe faktoret (pervec atij ekonomik afatshkurter) te tregojne se Shqiperia duhet ta shmange turizmin masiv. Nje vend kaq i vogel nuk do te donte me shume se disa vjet per tu kthyer ne “ferrin e radhes” me pasojat qe vijne nga pas. Nuk mund te strehojme ne masa turistash, kur mendon hapesiren e vogel, plazhet e virgjera, kulturen tone (ne jemi bujar ndaj mikut por edhe themi “shume e per lume”).
Efektet e turizmit masiv ne vende te tilla te pashkelura akoma, me natyre te virgjer dhe kulture unike, i lexojme cdo dite ne literaturen e turizmit, ne media, i perjetojme vete kur udhetojme ne keto vende.
Kur do mesojme nga keto pervoja te hidhura te te tjereve, qe u duhen miliona dollare dhe vite per te riparuar pasojat dhe permiresuar imazhin?

Nuk do te doja qe ajo bujari e shqipetarit te venitej nga komercializmi dhe te kethehej ne shokim dhe buzeqeshje te ngrire si pasoje e anes tjeter te medaljes se turizmit, per te cilen ne nuk i kishim paralajmeruar. Nuk do te doja qe pelikanet e Karavastase, krabi i Ohrit apo te tjera qenie unike qe ne kemi fatin ti kemi, te zhdukeshin nga dyndja e masave te turisteve.
Ne vend te kesaj do te doja qe shqipetari te kishte kenaqsi ti ofronte bujarine e tij turistit qe vjen per te njohur kulturen, historine dhe natyren tone.

Ne nuk kemi nevoje per masat. Ate qe do e merrnim per 2-3 vjet nga 100 turiste (por qe me vone do pakesohej drastikisht), mund ta marrim per nje kohe shume me te gjate nga 10 turiste cilesore (jo vetem elite).

Nese duam qe te terheqim keta lloj turistesh, nuk duhet te behemi kopje e keqe e nje fenomeni tashme te shemtuar, por duhet te futemi ne tregun e turizmit si unik, si shqipetare. Kjo eshte edhe arsyeja e vetme pse keta turiste do te vinin tek ne dhe jo tek konkurentet tane.
Nuk duhet te harrojme qe turizmi nuk eshte vetem Adriatiku dhe Joni por eshte edhe Korabi, Lura, liqenet, keshtjellat, qytetet karakteristike etj. Turizmi nuk behet vetem ne vere, por gjate gjithe vitit.

Ky lloj turizmi me jetegjate kerkon me shume kohe per tu zhvilluar, kerkon me shume studime NGA SPECIALISTET e turizmit dhe te fushave qe kane lidhje me te, por frytet e tij do ti vjelim per nje kohe te gjate, dhe brezat do te na jene mirenjohes qe me ne fund do tu leme dicka me te lehte per t’u zhvilluar me vone dhe jo kaos dhe shkaterrime.

Kliton Gërxhani

Student ne degen e
Manaxhimit dhe Konsulences ne Turizmin Nderkombetar, Holland

Wednesday, July 10, 2002

"Koha e strategjive mbi turizmin" - Gazeta Shekulli 10/07/2002

Dy miq holandezë më kërkuan t'i shoqëroja për një javë në Shqipëri. Për shkak të studimeve, pra largësisë nga Shqipëria, as unë vetë nuk i kisha parë ndryshimet. Në Tiranë ishte e admirueshme se si parku "Rinia" ishte rikthyer në një park të gjelbër, në të cilin vazhdohej të punohej. Pallatet rreth qendrës ishin lyer me ngjyra të ngrohta, të çelura dhe menjëherë na thanë se kjo ishte një ide e Edi Ramës. Ky koncept medoj se duhet shtrirë në tërë Tiranën. Edhe holandezët që shoqëroja, më shprehën hapur admirimin për këtë zgjedhje ngjyrash.

Udhëtimin e parë e bëmë në Krujë. Muzeu i Skënderbeut, Muzeu Etnografik dhe Pazari i Krujës hyjnë në produktet turistike pothuaj të kompletuara. Është për të ardhur keq që atyre u mungon reklama. Muzeu i Skënderbeut ofronte një fletëpalosje në anglisht, por i duhet patjetër faqja e tij në internet. Me çudi konstatova se edhe disa krutanë të moshuar kishin mësuar disa fjalë bazë në anglisht për të shitur mallrat e tyre. Fola me një pronar të një dyqani artikujsh karakteristik që e kryente këtë aktivitet për rreth 8 vjet. Më tha që asnjeri nuk kishte ardhur ta pyeste për problemet që kishte, por vinin vetëm kur i merrnin taksën.

Durrësi ishte vizita jonë e dytë. Një zhgënjim i madh. Zona tek plazhi i Plepave mund të them se ishte shokuese. Një zonë e tërë e betonuar, pa kurrfarë plani, pa stil, pa formë. Po të kishte gojë ai plazh do të kishte ulëritur nga dhimbja. Më zuri një frikë se kështu mund të bëhet e gjithë Shqipëria po të mos i kushtohet vëmendje turizmit. Në Plepa jane harxhuar aq shumë lekë dhe energji saqë vetvetiu të lind pyetja: Për kë? Për një treg të brendshëm dhe shqiptarët jashtë Shqipërisë? Po sa përqind e këtij tregu dëshiron t'i kalojnë pushimet aty në ato kushte që ishin katandisur Plepat?

Destinacioni tjetër ishte Saranda. Gjëja e parë që më bëri përshtypje qe rruga e re e asfaltuar duke shkuar për në Llogara. Është një rrugë për të cilën është folur shumë dhe unë prisja thjesht një zgjerim të saj, por në të vërtetë kishin bërë një punë fantastike. Por sigurisht që duhej të ishin shtuar vijëzimet, muret anësore dhe tabelat që tregonin për kthesat e vështira. Ishin 16 km që të bënin të harroje që ishe në Shqipërinë që jemi mësuar të shohim deri tani. Kisha qënë deri në pikën më të lartë të Llogarasë më parë, po nuk kisha shkuar më tutje kështu që edhe për mua, ishte hera e pare që vizitoja Rivierën Shqiptare.
Në pikën më të lartë të Llogarasë të shfaqej një pamje magjepse e detit blu dhe e natyrës përreth. Në atë pikë ishin dy restorante të thjeshta dhe po ndërtoheshin edhe dy objekte të tjera, njëri prej të cilit, hotel (sipas pronarit të njërit prej restoranteve). Gjë shumë pozitive ishte fakti që të gjithë pronarët e objekteve në Llogara ishin shqiptarë, nga Vlora dhe fshatrat përreth.
Por çdo ëndrre i vjen fundi... pas 16 km të rrugës "europiane" "mbërritëm sërisht në "Shqipërinë normale". Për mungesë fondesh ajo rrugë ishte lënë përgjysmë dhe pjesa që vinte, ishte dhe dukej e tmerrshme, sidomos "kur mësohesh keq".

Nejse të paktën, Riviera na ofronte pas çdo kthese një pamje tjetër gjithmonë e më të bukur. Palasa, Dhërmiu, Vunoi, Himara, Qeparo, Borsh, Lukovë. Më bëri sidomos përshtypje Borshi që kishte një fushë të gjerë të mrekullueshme dhe plazhin më të gjatë në Rivierë, pra mund të jetë edhe më i thjeshti për të investuar. Megjithëse në një ndalese që bëra në Lukovë një pronar i një bari të vogël më tha që Buneci (plazhi i Lukovës) është plazhi më i bukur i Jugut, sepse është me rërë (gjë që sic e dimë është nje "luks" në relievin shkëmbor të Jugut) dhe i pastër. Ajo shprehu keqardhjen që të gjithë të rinjtë e Lukovës ( që ka rreth 1500 banorë) kanë emigruar në Greqi dhe akoma preferojnë të bëjnë punë të rënda atje. Nuk i ndihmon askush të kthehen dhe të investojnë lekët që kanë fituar ne turizëm. Ndoshta një rrugë ë mirë deri në Sarandë, do ta bënte investimin më tërheqës për ta.

Kurse në Sarandë, në nje bisedë që pata me një pronar restoranti me përmendi problemin e propagandës shumë të keqe që grekët u bëjnë turistëve që duan të vizitojnë Sarandën. Këtë e dëgjova edhe disa herë të tjera dhe mendova që sarandiotëve u duhej të punonin dy herë më shumë se të tjerët për t'u treguar atyre të huajve që "guxonin të vinin" se realiteti është ndryshe nga propaganda greke, e cila tregon thjesht frikën qe ata kanë ndaj konkurrencës.
Duke u kthyer nga Gjirokastra, menduam të vizitonim edhe Syrin e Kaltër, një pikë e mrekullueshme çlodhjeje. Me pak investime mund të ndërtohej rruga që të çon atje, sepse ajo aktualja ishte po aq e ngushtë sa një rrugë biçikletash në Holandë.

Ky udhëtim përgjatë Rivierës më krijoi atë bindje që tashmë mund ta kenë shumë shqiptarë. Natyra na ka ofruar shansin e të bërit turizëm. Ngelet vetëm të bëjmë zgjedhjen e duhur nëpërmjet një masterplani të studiuar mirë për t'ju dhënë mundësinë investitorëve, sidomos atyre shqiptarë, të angazhohen për një turizëm jetëgjatë.

Kliton Gërxhani

Student ne degen e
Manaxhimit dhe Konsulences ne Turizmin Nderkombetar, Holland

Wednesday, February 13, 2002

"Turizmi, kush pergjigjet per fatin e tij" - Gazeta Korrieri 13/02/2002

Replike e nje studenti shqipetar ne Hollande, drejtuar Drejtorit te Pergjithshem te Turizmit, Agim Sinoimeri: Cili eshte roli i institucionit te tij dhe pergjegjsite qe duhet te marre gjithsecili


I nderuar z. Sinoimeri,

E lexova intervisten tuaj ne gazeten Korrieri te dates 7 shkurt 2002 rreth problemeve aktuale te turizmit shqipetar dhe do desha te shprehja mendimet e mija mbi to.
Une jam nje student shqipetar dhe jam duke studiuar turizem ne Holland.
Kam mbi 3-4 vjet qe perpiqem te mbledh te dhena dhe te jem ne kontakt me cdo zhvillim ne fushen e turizmit shqipetar. Jam dakort me ju kur thoni se turizmi yne eshte akoma ne fazat e foshnjerise, por megjithse flitet per nje tjeter lloj foshnje, me lejoni tju kujtoj se eshte nje foshnje e lindur rreth 10 vjet me pare…
Me vjen mire kur lexoj se pranoni qe " Eshte koha qe te flasim hapur,… eshte me se e vertete qe vihet re nje mosperputhje mes deklaratave qe bejme dhe punes konkrete." Por megjithate nuk e kam te qart se pse ekziston kjo mosperputhje dhe cili eshte roli i drejtorise qe ju drejtoni .
Nese politika dhe politikanet tane vazhdojne te jene pjesa regresive e zhvillimit te ketij vendi, duhet valle qe te presim deri sa ata te mesojne te bejne detyren e tyre sic duhet? Mos do ishte me mire qe gjithkush te bente detyren e tij ne vend qe te priste zgjidhjet nga "lart"?
Eshte e vertet qe Zoti na ka dhuruar kete foshnje te arte, por qe te vjelim arin e saj, nuk mjafton vetem nje projekt mbi Ishullin e Sazanit. Me nje dallandyshe nuk vjen pranvera. Fakti qe jemi akoma ne hapat e para ne kete fushe, tregon qe duhet filluar gjithcka nga e para dhe me nje strategji te qarte per zhvillimin e turizmit, e cila sic thoni ju, akoma mungon!!! Me falni nese jam gabim por, a nuk eshte edhe kjo detyra e institucionit qe ju drejtoni?

Qe nga koha qe une jam duke ndjekur zhvillimet e turizmit ne Shqiperi, ju keni qene ne krye te te vetmit institucion shteteror te turizmit shqipetar, dhe ato pak intervista tuajat ne shtyp kane qene burimi i vetem zyrtar i zhvillimeve te turizmit per mua.
Nese ne Shqiperi mungon nje sensibilizim i opinionit publik mbi rendesine e turizmit, mungon nje edukim profesional i nivelit bashkohor ne fushen e turizmit, mungojne institucione qe ofrojne konsulence, te dhena statistikore, studime dhe hartime projektesh mbi turizmin tone, organizime seminaresh, kurse kualifikimesh nga specialist te huaj ne kete fushe(besoj se jeni dakort me faktin qe 16 specialistet qe do kualifikohen ne Egjipt hyjne ne kuadrin e "dallandyshes"), botime mbi zhvillimet ne turizmin tone(ju thoni qe jane ndertuar 250 hotele, por qellimi eshte qe keto hotele te njihen edhe nga turistet) etj etj, pra nese mungojne te gjitha keto qe permenda me larte(dhe shume te tjera qe dhe ju i permendni) a nuk mendoni se ju mund te luani rolin me te rendesishem per ta mbushur sadopak kete boshllek?
Nuk mendoni se edhe pse nuk kemi shume se cfare te tregojme, promocioni eshte nje nga detyrat kryesore te institucionit tuaj, te pakten nese duam ta bejme rrugen tone te neserme, me te lehte? Sepse me imazhin e "vendit me te varfer dhe me te destabilizuar te Europes" vetem nje promocion agresiv dhe i studiuar mire mund te jete zgjidhja.
Fakti qe eshte nje "sukses i vertet " qe te marresh vesh se c'behet me turizmin tone, ka te beje me pak ndryshime qe ndodhin ne te, apo me neglizhencen per ti dhene rendesine e duhur promocionit? Nuk ka si te jete ndryshe kur edhe e vetmja adres zyrtare mbi turizmin shqipetar ne internet,(ajo e institucionit qe ju drejtoni) www.albaniantourism.com ka muaj qe nuk funksionon!!!Ne nje kohe kur interneti po behet celsi i art i turizmit ne cdo aspekt.
Kur nese pyet se cfare materialesh reklamuese ofron institucioni juaj, te tregojne te vetmen video-kasete ne anglisht dhe disa fletpalosje qe lene shume per te deshiruar per cilesine dhe permbajtjen qe ofrojne dhe qe jane bere kohe me pare sesa te vinit ju ne krye te turizmit.
Nuk ju duket sadopak munges pergjegjsie fakti qe ne nje nga panairet me te rendesishme te turizmit ne Europe, ate te Utrehtit ne Holland, vitin e kaluar u prezantuam vetem me ato fletushkat qe ju permenda me siper te cilat megjithate ishin lene si mall pa zot sepse diten e fundit te Panairit nga ora 12:00 deri sa Panairi u mbyll(ora 17:00), ne tenden e Shqiperise nuk u shfaq ndonje perfaqsues i Institucionit qe ju drejtoni!!!
Megjithate kot sa te qahem se ne te njejetin Panair, kete vit nuk u paraqitem fare nderkohe qe te gjitha vendet e tjera te Evropes Lindore bene nje prezantim te mbrekullueshem.
Po te kishit interes do te mesonit se ne Deventer(po ne Hollande) organizohet cdo dy vjet nje panair vetem per Evropen Qendrore dhe Lindore (i cili kushton shume me lire se ai i Utrehtit, n.q.se problemi i juaj eshte ai i fondeve) dhe ku Shqiperia ishte i vetmi vend qe nuk perfaqsohej. Dhe besoj z. Sinoimeri se eshte vetem ceshtje interesimi sepse pasi mora kontakt me organizatoret e Panairit arrita te siguroja nje vend te vogel per tu perfaqsuar me nje cmim qesharak dhe te cilen pasi fola me Ambasaden tone ne Holland, ram dakort qe te na perfaqsonte Ambasada. Nese institucioni qe ju drejtoni nuk paraqitet, perse nuk u krijoni mundesin subjekteve te tjera private te turizmit shqipetar te perfaqsohen?!

Pandaj ju pyeta me siper nese bejme te gjithe cfare na takon te bejme. Prandaj mendoj se eshte ceshtje deshire dhe serioziteti sepse ne kete faze qe ndohet turizmi yne ka aq shume per te bere dhe per te zgjidhur sa veshtire se mund t'ju bier mendja me nese ne c'sirtare te Kryeministrise eshte futur Projekti i Sazanit, i cili permendet si shpetimi i turizmit shqipetar!! Deklarata te tilla bombastike ngjajne me shume si nje perpjekje per te zhvendosur vemendjen nga problemet e verteta. Nuk mendoni se njerzit presin te degjojne me shume se cfare ju ofron turizmi shqipetar pushuesve te tij vendas dhe te huaj kete sezon turistik?

Para se ta mbyll shkrimin tim dua te theksoj se ky nuk ju drejtohet aspak juve personalisht, por eshte me shume nje reagim ndaj situates deshperuese te turizmit shqipetar dhe nje thirrje ndaj te gjithe te interesuarve per kete ceshtje per te bashkpunuar me qellim qe te fitojme kohen e humbur dhe ti japim turizmit rendesine qe i takon.

Ju faleminderit,

Kliton Gërxhani
Student ne degen e Manaxhimit dhe Konsulences ne Turizmin Nderkombetar, Holland