interviste me Z. Kliton Gërxhani
Kreu i ATA-s, Shoqates Shqiptare te Turizmit, Kliton Gërxhani, tha dje ne nje interviste per "KJ" se, me rastin e krizes ekonomike boterore, 20 nga 27 vendet e BE-se kane nje TVSH me te vogel ose baras me 10% per hotelet dhe kete duhet ta huazoje edhe Shqiperia. Sipas tij, vetem keshtu turizmi mund te kthehet vertet ne nje sektor prioritar, qe do te siguroje shume te ardhura per ekonomine e vendit.
Sa anetare numeron ne perberje te saj, Shoqata Shqiptare e Turizmit (ATA)?
Ne jemi nje shoqate qe perfshijme tre sektore, ate te agjencive turistike, sektorin e restoranteve dhe ate te akomodimit. Kemi gjithsej 130 anetare, duke na bere keshtu shoqaten me te madhe ne Shqiperi ne kete lloj. Projekti suportohet nga GTZ-ja, ne fazen e pare te tij, ndersa me pas shoqata do te ece ne rrugen e saj. Qellimi yne kryesor eshte mbrojtja e bizneseve qe jane anetare te shoqates.
Si i keni mbrojtur ju deri tani, bizneset qe operojne ne fushen e turizmit?
Propozimi me i fundit qe kemi cuar prane institucioneve perkatese, eshte ulja e TVSH-se deri ne masen 8% per biznesin e turizmit, nga 20% qe eshte aktualisht. Duhet te dini se gati 20 nga 27 vendet e BE-se kane nje TVSH me te vogel ose baras me 10% per hotelet. Gjithashtu, kemi lobuar te bashkia e Tiranes per te shmangur taksimin e trefishte, sipas se ciles nje biznes paguante tre here, njehere per restorantin, mandej per barin e hotelin. E njejta gje ndodh me agjencite turistike, qe kane nevoje per lehtesi ne nxjerrjen e vizave, neper vende si Rusi, Ukraine etj.
Sipas jush, cilat jane problemet me te medha me te cilat po ndeshet turizmi ne Shqiperi?
Problemi me i madh i turizmit ne pergjithesi, eshte mosqenia e tij sektor prioritar. Sepse nismat si Petrolifera, TEC-et etj., qe jane marre se fundmi, nuk e ndihmojne aspak turizmin, perkundrazi. Ne vend qe te investojme per nje port jahtesh, sikurse po ben Mali i Zi, ne po investojme per portin me te madh te mallrave ne Vlore. Po flitet per nje central berthamor, gje qe nuk shkon krah per krah me turizmin. Nuk e ve ne dyshim qe keto jane investime qe nje vendi mund t'i duhen, por varet se cili sektori ka prioritet ne ate vend. Nese prioriteti do shkoje drejt turizmit, sepse eshte nje faktor i rendesishem qe sjell te pakten 1 miliard euro ne vit. Nuk eshte se keto para futen ne buxhetin e shtetit, por me to mbahen njerezit. Per me teper, me shume se 10% e gjithe te punesuarve te Shqiperise, jane te angazhuar ne sektorin e turizmit. Nese kjo do stimulohej, shuma e parave do te 2-fishohej.
Cfare kerkoni ju nga qeveria dhe organet perkatese?
Ne kerkojme qe gjerat qe shkruhen ne leter dhe qe jane te sakta, te respektohen. Shpeshhere, jemi deshmitare te faktit qe tjeter gje shkruhet e tjeter gje behet.
Ne aktivitetin tuaj, peshen me te madhe te turisteve e zene ata qe vijne nga jashte, apo shqiptaret qe udhetojne jashte vendit?
Nuk mund te jap nje statistike te sakte, por dominanca eshte te turistet qe hyjne ketu nga shtete te tjera, para se gjithash edhe sepse turistet punojne me keta njerez; restorantet po ashtu. Ka nje pjese operatoresh qe nxjerrin turiste jashte vendit, por kjo sigurisht qe eshte minorance e nuk e mbizoteron tregun.
E kane ndjere krizen ekonomike boterore, operatoret turistike? Nese po, ne c'menyre eshte reflektuar recensioni?
Kriza ndihet shume, pavaresisht se shume perfaqesues te qeverise thone te kunderten. Kriza ndihet qe nga tetori, ndoshta qe ne hapat e saj te pare ne bote. E ndjejne operatoret turistike, e ndjejne restorantet gjithashtu, pavaresisht se niveli yne i ulet ekonomik nuk e ben te ndjeshme kete. Megjithate, kriza eshte reale, duket sikur ka me pak turiste dhe njerezit mendohen me shume per te udhetuar. Tani mendoj se do ndjehet me shume edhe per shkak te frikes nga i ashtuquajturi gripi i derrave. Ne i propozuam ministrise perkatese disa masa me rastin e krizes ekonomike boterore, sic jane ulja e taksave, ose shmangia e tyre ne momente te caktuara. Te gjitha vendet qe i japin prioritet turizmit, kete po bejne aktualisht. Per aq kohe sa ke nevoje per turizem dhe do qe te huajt te vijne ne vendin tone, duhen marre disa masa. Psh., nese shteti vendose te mos u vjele per nje vit taksa ketyre bizneseve qe operojne ne fushen e turizmit, puna e tyre do te rimekembet dhe vetem me pas mund te rimerren taksat. Ne te kundert, biznesi do te falimentoje dhe shteti nuk do te mund te vjele me taksa. E dyta, shume e rendesishme, eshte qe reklamat te behen ne rajon, si ne Greqi, Maqedoni etj. Keto jane vendet qe kane mundesi potenciale per te ardhur. Nje italiani, qe te vije ketu me target, i kushton me pak se 100 euro, kurse nje amerikani te pakten 500 dollare, ndaj ai zgjedh me mire te vizitoje nje tjeter destinacion. Nga Greqia po ashtu mund te vijne turiste me autobuse.
Cfare fokusi kane kryesisht turistet qe vizitojne vendin tone?
Kemi dy grupe, turistet e huaj, si dhe turistet me kombesi shqiptare, te cilet vijne zakonisht ne periudhen e veres, per te shfrytezuar sezonin e plazhit. E kunderta ndodh me turistet e huaj tur-kulturore, te cilet perpiqen te njohin Shqiperine, qe eshte nje vend unik. Keta turiste deshirojme qe te shtohen, sepse pak a shume, grupi i turisteve me kombesi shqiptare, ka prekur nje lloj pjekurie dhe nuk pritet ndonje shtese e madhe. Sigurisht qe kur te perfundoje rruga Durres-Kukes-Morine, do te kete njefare ndryshimi, por jo ndonje fluks i pa parashikueshem.
Cilet nga keto dy grupe, jane me fitimprures per ekonomine e vendit?
Turistet e kultures kane karakteristike qe zgjedhin te vizitojne nje vend te ri, ata rralle rikthehen ne te njejtin vend. Por, turistet e kultures kane kete te mire; shpenzojne me shume para, jane me te edukuar dhe e mbrojne me shume ambientin. Tjeter gje e rendesishme e tyre eshte se bejne me shume reklame kur kthehen ne vendet e origjines. Nderkaq, turisti i plazhit eshte me besnik ne pergjithesi, shkon thuajse ne te njejtin vend dhe shpenzon thuajse te njejten shume parash.
Intervistoi: Fjoralba Shahaj
